Luke S Midgley – Prifysgol Caerdydd
Yr Her
Cynyddodd salwch, anabledd a marwolaeth gynnar a oedd yn gysylltiedig â’r defnydd o gyffuriau rhwng 1990 a 2013, ac mae tystiolaeth gynyddol bod defnyddio cyffuriau’n dechrau yng nghanol arddegau pobl ifanc ac yn cyrraedd uchafbwynt pan fyddant yn oedolion ifanc. Daw’r canfyddiadau hyn yn sgîl dyfodiad cynnyrch canabis o gryfder uwch a sylweddau seicoweithredol newydd (NPS) – sy’n destun pryder mawr.
Mae ysgolion yn cynnig mynediad at bobl ifanc a chyfle euraidd i’w haddysgu am beryglon cyffuriau. Mae ysgolion yn gosod gwerthoedd a disgwyliadau o ran ymddygiad myfyrwyr, yn ogystal ag amlinellu’r gweithdrefnau ar gyfer ymdrin â digwyddiadau sy’n ymwneud â chamddefnyddio sylweddau yn yr ysgol, megis arwahanrwydd. Mae cynnwys polisïau ac a yw ysgolion yn eu rhoi ar waith yn amrywio’n fawr.
Yr Ymchwil
Arweiniodd yr astudiaeth hon, dan arweiniad myfyriwr PhD DECIPHer, ddylanwad polisïau camddefnyddio sylweddau ysgolion ar risg pobl ifanc o ganabis, mephedrone a defnydd NPS. Tynnodd yr astudiaeth ar ddata o rwydwaith ymchwilio i iechyd mewn ysgolion (SHRN) a gefnogir gan yr NCPHWR ac roedd yn cynnwys 66 o ysgolion yng Nghymru gyda 18,939 o fyfyrwyr rhwng 11 ac 16 oed.
Cyfunodd yr astudiaeth ddata o:
- Arolygon myfyrwyr ysgolion uwchradd
- Holiaduron amgylchedd ysgolion
Yn ogystal, aseswyd y polisïau ar gamddefnyddio sylweddau gan y myfyrwyr, gan eu codio i helpu i gategoreiddio a nodi elfennau penodol y polisïau a’u hychwanegu at y data.
Y Canlyniadau
Cyffredinrwydd y defnydd o gyffuriau:
- Nifer y myfyrwyr sydd wedi rhoi cynnig ar ganabis: 4.8%
- Defnyddio canabis yn y 30 niwrnod diwethaf: 2.6%
- Defnyddio canabis bob dydd: 0.7%
- Nifer y myfyrwyr sydd wedi rhoi cynnig ar meffedron: 1.1%
- Nifer y myfyrwyr sydd wedi rhoi cynnig ar NPS: 1.5%
Arsylwadau polisi ysgol:
- Dywedodd 95.5% ohonynt fod ganddynt bolisi ar gamddefnyddio sylweddau.
- Roedd gan 93.9% ohonynt lwybr atgyfeirio ar gyfer myfyrwyr sy’n defnyddio cyffuriau.
Prin oedd y dystiolaeth a ganfuwyd gan ymchwilwyr fod cysylltiad buddiol rhwng defnyddio cyffuriau a chynnwys myfyrwyr wrth lunio polisïau.
Canfu’r Holiaduron Amgylchedd Ysgol fod:
- 4% o ysgolion yn adrodd nad oedd myfyrwyr yn cael eu cynnwys wrth lunio polisïau.
- 4% ohonynt yn dweud eu bod yn ymgynghori â chyngor y myfyrwyr, 18.2% yn defnyddio ymgynghoriadau eraill â myfyrwyr a soniodd 9.7% ohonynt am arwahanrwydd.
Yr Effaith
Hon oedd yr astudiaeth gyntaf i ymchwilio i’r risg o ddefnyddio canabis, meffedron a NPS yn ddyddiol gydag amrywiaeth o ran presenoldeb, datblygiad a chynnwys polisïau ar gamddefnyddio sylweddau ysgolion.
Caiff datblygu polisi sy’n cynnwys myfyrwyr ei argymell yn eang. Serch hyn, ni chanfu’r astudiaeth unrhyw gysylltiadau buddiol rhwng cynnwys myfyrwyr wrth lunio polisi a lleihau nifer y myfyrwyr sy’n defnyddio cyffuriau.
Mae’r canlyniadau o’r astudiaeth hon wedi gwella ein dealltwriaeth o’r defnydd o gyffuriau ymhlith pobl ifanc rhwng 11 ac 16 oed ac mae’r ymchwil wedi amlygu’r angen am ddealltwriaeth ddyfnach ynghylch y broses o ddatblygu polisi a sut y mae ysgolion yn rheoli’r defnydd o gyffuriau.
Darllenwch y cyhoeddiad ymchwil llawn yma: //://bmjopen.bmj.com/content/8/6/e020737
