Astudiaeth o Famau a Babanod yng Nghymru

Prifysgol Caerdydd (partner)

Yr Athro Shantini Paranjothy a Dr Lisa Hurt

Y Blynyddoedd Cynnar

Mae sefydlu’r garfan a dadansoddi amlygrwydd a chanlyniadau beichiogrwydd niweidiol yn cael ei ariannu gan grant prosiect Partneriaeth Ymchwil Iechyd y Cyngor Ymchwil Meddygol/Llywodraeth Cymru.  Mae dadansoddi’r canlyniadau arennol yn cael ei ariannu gan grant prosiect Ymchwil NISCHR er Budd Cleifion

Yn parhau

Mae gwelliannau mewn delweddu uwchsain wedi arwain at amlygu marcwyr cynnil anstrwythurol yn ystod y sgan anomaleddau ffetws 18-20 wythnos, fel coluddyn ecogenig, fentricwlomegali ymenyddol ysgafn, lledu pelficalyceal arennol, a nuchal mwy trwchus. Amcangyfrifir fod y marcwyr hyn yn ymddangos mewn 1%-4% o bob beichiogrwydd. Mae eu harwyddocâd clinigol, ar gyfer canlyniadau beichiogrwydd neu farwolaethau yn ystod plentyndod, yn anhysbys i raddau helaeth. Amcanion yr astudiaeth hon yw:

1. Amcangyfrif amlygrwydd marcwyr unigol ar y sgan anomaledd 18 i 20 wythnos mewn poblogaeth na ddewiswyd o fenywod beichiog sy’n derbyn gofal cynenedigol arferol yng Nghymru;
2. Asesu amrywioldeb rhwng ac o fewn sonograffwyr wrth ganfod marcwyr;
3. Ymchwilio i gysylltiadau rhwng presenoldeb marcwyr a chanlyniadau niweidiol yn ystod beichiogrwydd (annormaledd yn y cromosomau, marwenedigaeth, geni cyn amser a bach am ei oedran);
4. Sefydlu carfan o blant er mwyn ymchwilio i gysylltiadau rhwng marcwyr penodol a chanlyniadau iechyd yn y tymor hwy yn ystod plentyndod.

Dyma astudiaeth garfan sy’n seiliedig ar y boblogaeth sydd wedi’i ymgorffori o fewn y gwasanaethau cynenedigol arferol a gynigir i fenywod beichiog gan GIG Cymru. Roedd pob menyw feichiog oedd yn derbyn gofal cynenedigol gan chwech o’r saith Bwrdd Iechyd yng Nghymru a gafodd sgan uwchsain 18 i 20 wythnos mewn Ymddiriedolaethau GIG Cymru rhwng mis Gorffennaf 2008 a mis Mawrth 2011 yn gymwys i’w cynnwys. Rhoddodd 30,000 o fenywod eu cydsyniad i gymryd rhan, ac roedd data o sganiau anomaledd 22,045 ohonynt ar gael ar gyfer yr astudiaeth.

Mae’r data o gam cyntaf yr astudiaeth wedi cael ei ddadansoddi a’i gyhoeddi. Yma, canfu fod amlygrwydd y marcwyr yn amrywio o 43.7 ym mhob 1000 beichiogrwydd unigol ar gyfer ffocws ecogenig cardiaidd [95% cyfwng hyder (CH): 38.8, 51.1] i 0.6 ar gyfer fentricwlomegali ysgafn i gymedrol (95% CH: 0.3, 1.0). Roedd coluddyn ecogenig ar wahân yn gysylltiedig â risg uwch o anomaleddau cynhenid [cymhareb risg (CR) 4.54, 95% CH: 2.12, 9.73] a geni cyn amser (CR 2.30, 95% CH: 1.08, 4.90). Roedd lledu pelficalyceal ar wahân yn gysylltiedig â risg uwch o anomaleddau cynhenid (CR 3.82, 95% CH:  2.16, 6.77). Roedd mwy nag un marciwr yn gysylltiedig â risg uwch o anomaleddau cynhenid (CR 5.00, 95% CH: 1.35, 18.40) a geni cyn amser (CR 3.38, 95% CH 1.20, 9.53).

Yn ail gam yr astudiaeth, mae data’r sganiau yn cael ei gysylltu â chofnodion gofal iechyd arferol er mwyn archwilio a yw plant sydd â marcwyr yn mynd i’r ysbyty neu’n cael archwiliadau a llawdriniaethau’n fwy aml yn ystod pum mlynedd gyntaf eu bywydau na phlant sydd heb farcwyr. Mae dadansoddiad o dderbyniadau ysbyty arennol yn cael ei gynnal ar hyn o bryd, ac rydym yn chwilio am gyllid ar hyn o bryd er mwyn archwilio marcwyr cardiaidd.